14.04.2015 r. TK uznał, że bankowy tytuł egzekucyjny (BTE) narusza konstytucyjną zasadę równości. Wyrok wejdzie w życie 01.08.20.16 r
SR w Koninie rozpatrując wniosek o nadanie klauzuli wykonalności bankowy tytuł egzekucyjny powziął wątpliwości co do zgodności przepisów regulujących BTE z Konstytucją oraz Europejską konwencją o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności. Zdaniem SR przepisy te uprawniają banki do skierowania sprawy do postępowania egzekucyjnego z pominięciem sądowego postępowania rozpoznawczego. Powoduje to uprzywilejowanie banku i brak równowagi pomiędzy stronami tego samego stosunku prawnego. Narusza to przede wszystkim konstytucyjną zasadę równości.
TK stwierdził, że art. 96 ust. 1 oraz art. 97 ust. 1 Prawa bankowego rzeczywiście są niezgodne z Konstytucją oraz naruszają zasadę równości. Bank jako wierzyciel oraz klient jako dłużnik powinni mieć taką samą pozycje. W ocenie TK – bankowy tytuł egzekucyjny jest zbyt daleko idącym przywilejem banku.
Należy tutaj przypomnieć, że nie pierwszy raz przepisy dotyczące BTE były przedmiotem rozważań TK. W 2005 r. TK oceniał bankowy tytuł egzekucyjny pod kątem naruszenia prawa do sądu. Uznał wówczas, że BTE stanowi ograniczenie do sądu, ale nie narusza Konstytucji. Jednakże w ostatniej sprawie TK oceniał BTE pod kątem zasady równości, co nie było przedmiotem zaskarżenia w 2005 r.
Zgodnie z Prawem bankowym klient banku podpisuje zgodę na poddanie się egzekucji w sytuacje, gdy zaprzestanie spłacać zobowiązania. Bank jest wówczas upoważniony do wystawienia BTE. Następnie występuje do sądu o nadanie klauzuli wykonalności na BTE. Sąd w ciągu 3 dni jest zobowiązany rozpatrzeć wniosek. Nie jest upoważniony do jego merytorycznej kontroli, lecz jedynie formalnej. Po nadaniu na BTE klauzuli wykonalności, bank może skierować sprawę do egzekucji.
W związku z orzeczeniem TK banki będą zapewne korzystać z instrumentów przewidzianych w Kodeksie postępowania cywilnego. Dłużnik na podstawie art. 777 K.p.c. może poddać się egzekucji. Jego oświadczenie woli powinno zachować formę aktu notarialnego. Znacznie może to skomplikować procedurę udzielania przez banki kredytów oraz zwiększyć ich koszty (którymi ostatecznie zostaną obciążeni klienci banku). Poddanie się egzekucji na podstawie art. 777 K.p.c. spełnia podobne funkcje jak bankowy tytuł egzekucyjny. Wówczas również można skierować sprawę do egzekucji z pominięciem merytorycznego rozpoznania przez sąd. Wymagane jest tylko nadanie klauzuli wykonalności.
W związku z powyższym, pojawia się kwestia, czy zlikwidowanie BTE rzeczywiście polepszy sytuację klientów banków. Niewątpliwie wydane orzeczenie TK ma rewolucyjne znaczenie i będzie miało duży wpływ na praktykę banków, które nawet bez BTE będą próbowały maksymalnie zabezpieczyć swoje interesy.
TK odroczył wejście w życie wyroku do 01.08.2016 r., aby zapobiec chaosowi w obrocie bankowym. Dopiero wtedy przepisy dotyczące BTE stracą moc. Jednakże do tego czasu sądy orzekające w sprawach BTE będą musiały wykazywać się czujnością i zwracać uwagę na wartości konstytucyjne.
Katarzyna Matuszczak
aplikant radcowski