W uchwale z dnia 15 września 2020 r. Sąd Najwyższy rozstrzygnął, że żądanie uznania postanowienia wzorca umowy za niewiążące konsumenta (art. 385[1] K.c.) nie jest tożsame ani nie zawiera się w żądaniu ustalenia nieważności umowy (art. 58 K.c.).
Powodowie zaciągnęli kredyt frankowy. Następnie z uwagi na zaległości w spłacie, bank wypowiedział kredytobiorcom umowę kredytu, jednakże nie wystąpił na drogę sądową. Z kolei frankowicze złożyli do Sądu pozew domagając ustalenia nieważności umowy z uwagi na niejasność zawartych w niej klauzul indeksacyjnych.
Sąd Okręgowy w Elblągu oddalił powództwo frankowiczów. Sąd I instancji stwierdził, że mechanizm przeliczeniowy był niejasny, jednakże stosowany przez bank kurs był tylko nieznacznie wyższy od rynkowego. W związku z tym, nie doszło do naruszenia interesów konsumentów.
Od wyroku Sądu Okręgowego w Elblągu kredytobiorcy złożyli apelację. Z kolei Sąd II instancji zwrócił się do Sądu Najwyższego w celu rozstrzygnięcia zagadnienia prawnego, czy w sprawie między konsumentem a Bankiem o ustalenie nieważności w całości – umowy kredytu hipotecznego formalnie zawartego w walucie obcej (CHF) a wypłaconego i spłacanego w walucie polskiej, Sąd w ramach postępowania apelacyjnego – w sytuacji ustalenia, że część postanowień umowy stanowi niedozwolone postanowienia umowne w rozumieniu art. 385[1] K.c., może w świetle art. 321 § 1 K.p.c. orzec, iż tylko określone postanowienia umowy (a nie cała umowa) są bezskuteczne lub nieważne.
Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 15 września 2020 r. rozstrzyga, czy uznanie bezskuteczności postanowienia umownego jest częścią żądania unieważnienia umowy czy też uznanie bezskuteczności postanowienia i unieważnienie umowy stanowią dwa odrębne żądania. Sąd Najwyższy opowiedział się za drugim rozwiązaniem i stwierdził, że żądanie uznania postanowienia wzorca umowy za niewiążące konsumenta nie jest tożsame ani nie zawiera się w żądaniu ustalenia nieważności umowy (sygn. akt III CZP 87/19).
Uchwała z dnia 15 września 2020 r. ma bardzo istotne znaczenie. Wynika z niej, że pozew obejmujący wyłącznie żądanie stwierdzenia nieważności umowy zostanie oddalony w sytuacji, gdy umowa jest ważna, jednakże niektóre jej postanowienia są bezskuteczne wobec konsumenta. W celu uniknięcia negatywnych skutków procesowych, należy więc w sposób należyty sprecyzować żądania pozwu.
Katarzyna Matuszczak
radca prawny
Przeczytaj również: