VAT/Gmina: Jednostka samorządu terytorialnego odliczy VAT, chociaż inwestycję przekazała swojej jednostce budżetowej lub zakładowi budżetowemu (wyrok NSA z dn. 21.10.2014 r. , I FSK 1546/13).
Gdy już się wydawało, że po uchwale siódemkowej NSA z dn. 24.06.2013 r. (I FPS 1/13), jednostki samorządu terytorialnego odetchną z ulgą, to NSA nagle zmienił zdanie. Nie czując się związanym uchwałą z dn. 24.06.2013 r., postanowieniem z dn. 10.12.2013 r. (I FSK 311/12), ten sam sąd postanawia bowiem skierować do TSUE pytanie prejudycjalne o następującej treści: Czy w świetle art. 4 ust. 2 w związku z art. 5 ust. 3 Traktatu o Unii Europejskiej jednostka organizacyjna gminy (lokalnego organu władzy w Polsce) może być uznana z a podatnika VAT w sytuacji, gdy wykonuje czynności w charakterze innym niż organ władzy publicznej w rozumieniu art. 13 dyrektywy 2006/112/WE, pomimo że nie spełnia warunku samodzielności (niezależności) przewidzianego w art. 9 ust. 1 tej dyrektywy ?”.
Brak jednolitości w łonie NSA – tym razem zasługuje na aprobatę
Przywołany w tytule wyrok NSA stanowi kolejną, tym razem „najświeższą”, odsłonę dawnego już sporu podatkowego. Jedno jest pewne – Gminy nie mają się lekko. Wyrokiem z dn. 21.10.2014 r. (i jak najbardziej słusznie) – NSA uznał, iż jest związany uchwałą (7) NSA z dn. 10.12.2013 r. (I FPS 1/13). W konsekwencji skład orzekający w sprawie I FSK 1546/13 nie uznał za stosowne zawieszać postępowania aż do chwili, gdy wypowie się TSUE. Skład ten, za uchwałą siódemkową przyjął natomiast, że samorządowa jednostka budżetowa – nie jest podatnikiem podatku VAT.
Typowy stan faktyczny
We wniosku o wydanie interpretacji Gmina B. wyjaśniła, że prowadzi prace związane z budowa sieci wodnokanalizacyjnej. Prace polegały na budowie kanalizacji i przepompowni. Inwestycje są przez Gminę B. realizowane etapowo. Po ukończeniu każdego etapu Gmina B. przekazuje ukończone elementy sieci w użytkowanie Gminnego Zakładu Oczyszczania Ścieków (GZOS), który jest jednostką budżetową gminy. Przypomnijmy, że jednostka ta działa w oparciu o art. 12 ust. 1 pkt 2 w związku z art. 11 ust. 1 ustawy z dn. 27.09.2009 r. – o finansach publicznych. Działalność GZOS sprowadza się do odprowadzania i oczyszczania ścieków, a także do wykonywania instalacji wodno-kanalizacyjnych i prowadzenia robót związanych z budową rurociągów przesyłowych i sieci rozdzielczych. Świadcząc usługi GZOŚ działa w oparciu o umowy cywilnoprawne, do czego obliguje go ustawa z dn. 7.06.2001 r. – o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków (Dz.U. Nr 72, poz. 747). GZOS posiada własny numer NIP oraz jest odrębnym od Gminy B. podatnikiem podatku VAT, a to z uwagi na wykonywanie przezeń czynności podlegających podatkowi VAT. Jak zaznaczono, początkowo, tj. na etapie prowadzenia inwestycji, Gmina B. nie odliczała podatku VAT naliczonego. Po zakończeniu inwestycji, ukończone etapy sieci są przekazywane protokołem przekazania środka trwałego w nieodpłatne użytkowanie GZOS.
Pytania także typowe
Gmina B. zadała dwa pytania. W pierwszym pytała, czy na gruncie art. 86 ustawy o podatku od towarów i usług (dalej: VatU), przysługuje jej prawo do odliczenia podatku VAT naliczonego w związku z realizacją inwestycji polegającej na budowie sieci wodno-kanalizacyjnej, o której mowa powyżej ? W drugim pytała natomiast, czy prawo do odliczenia może zrealizować w drodze korekty deklaracji VAT-7 za okresy rozliczeniowe, w których Gmina B. otrzymała faktury dokumentujące zakupy inwestycyjne (…) ?
Co na to Sąd I instancji ?
WSA w Krakowie (I SA/Kr 54/23) wyrokiem z dn. 27.02.2013 r. (a więc jeszcze przed ową uchwałą siódemkową) uznał, że niekorzystna dla Gminy B. interpretacja narusza art. 86 ust. 1 VatU w zw. z art. 168 Dyrektywy Rady 2006/112/WE. Uzasadniając swoje rozstrzygnięcie WSA w Krakowie powołał się na definicję jednostki budżetowej w rozumieniu ustawy o finansach publicznych oraz szeroko odniósł się do istoty oraz zasad funkcjonowania statio municipi. Sąd trafnie zauważył nadto, że „standardem w jednostkach samorządu terytorialnego jest to, że określone inwestycji prowadzone są przez samą jednostkę samorządu terytorialnego, natomiast majątek powstały w wyniku tej inwestycji jest użytkowany przez samorządowe jednostki organizacyjne, tj. jednostki budżetowe bądź zakłady budżetowe”.
A co zrobił NSA ?
Od niekorzystnego wyroku skargę kasacyjną wywiódł Minister Finansów. Pomimo, że na rozprawie pełnomocnik Ministra Finansów domagał się zawieszenia postępowania, a to ze względu na zadane przez NSA pytanie do TSUE, NSA nie uznał, aby zachodziła taka konieczność. Skład orzekający trafnie i przekonywająco, nawiązał do uchwały (7) NSA z dn. 24.06.2013 r. (I FPS 1/13) i oddalił skargę Ministra Finansów. Skład orzekający w sprawie I FSK 1546/13 stwierdził, że „przekazanie mienia przez Gminę B. jej jednostce budżetowej, nie jest przekazaniem towarów pomiędzy odrębnymi podatnikami, lecz przesunięciem majątku w ramach jednostki samorządu terytorialnego jaką jest Gmina, służącemu tejże Gminie do wykonywania czynności opodatkowanych poprzez swą jednostkę budżetową (organizacyjną) jaką jest Gminny Zakład Oczyszczania Ścieków z siedzibą w M.”.
Także samorządowy zakład budżetowy
NSA w pkt 5.6. uzasadnienia do wyroku z dn. 21.10.2014 r., niejako wychodząc poza treść pytań zadanych przez Gminę B., zasygnalizował dodatkowo, że w taki sam sposób należy podchodzić do samorządowego zakładu budżetowego. NSA stwierdził bowiem, co następuje: „Na marginesie tej sprawy należy nadmienić, że mimo, iż samorządowy zakład budżetowy, wykonując zadania własne jednostki samorządu terytorialnego o charakterze użyteczności publicznej w zakresie gospodarki komunalnej, ma podmiotowość podatkową VAT odrębną od jednostki samorządu terytorialnego, która go utworzyła (por. wyrok NSA z dnia 18 października 2011 r., sygn. akt I FSK 1369/10) – to również w przypadku takiego zakładu budżetowego, z przyczyn podanych w wyroku NSA z dnia 2 września 2014 r. (sygn. akt I FSK 938/14) – w sytuacji poniesienia przez Gminę wydatków związanych z realizacją inwestycji, polegającej na budowie sieci wodociągowo-kanalizacyjnej, przekazanej następnie nieodpłatnie samorządowemu zakładowi budżetowemu (Zakładowi Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej), który wykorzystuje tę infrastrukturę do realizacji opodatkowanych podatkiem VAT zadań własnych Gminy w zakresie gospodarki komunalnej, działając w tym zakresie w jej imieniu – Gminie tej przysługuje prawo do odliczenia podatku naliczonego od tych wydatków”.