Pracodawca może zmniejszyć liczbę pracowników w celu bardziej racjonalnego wykonywania zadań oraz obniżenia kosztów przez likwidację stanowiska pracy i dokonania innego podziału związanych z nim zadań (wyrok SN z dnia 03.09.2013, sygn. akt I PK 41/13).
Powódka od stycznia 2004 r. była zatrudniona przez Gminę S. na różnych stanowiskach. Najpierw w Gminnym Ośrodku Pomocy Społecznej, a następnie w Urzędzie Gminy. W 2009 r. została zatrudniona na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony na stanowisku inspektora ds. obsługi kasowej. W 2011 r. wręczono jej wypowiedzenie umowy o pracę. Jako przyczynę wskazano likwidację stanowiska inspektora ds. obsługi kasowej, zmianę regulaminu organizacyjnego Urzędu Gminy oraz ograniczenie zatrudnienia spowodowane trudną sytuacją ekonomiczną Gminy.
Powódka miała wykształcenie wyższe. Ukończyła studia na kierunku ochrona środowiska z tytułem inżyniera. Systematycznie podnosiła swoje kwalifikacje zawodowe, uczestnicząc w licznych szkoleniach. Zakres jej obowiązków na stanowisku inspektora ds. obsługi kasowej był szeroki i obejmował: prowadzenie korespondencji, kartotek żywnościowych stołówki szkolnej, ubezpieczenia majątku gminy, prowadzenie spraw dotyczących udzielania pozwoleń na sprzedaż alkoholu oraz prowadzenie działalności gospodarczej, prowadzenie spraw z zakresu strategii gminy i rejestrów dotyczących agroturystyki, obsługa kasowa oraz obsługa centrali telefonicznej. Zarządzeniem wójta Gminy dokonano zmiany w regulaminie organizacyjnym i zlikwidowano stanowisko inspektora ds. obsługi kasowej, rozdzielając przydzielone dotychczas do tego stanowiska zadania innym pracownikom. Następnie zlikwidowano kasę w Urzędzie Gminy i przekazano bieżące przyjmowanie wpłat oraz dokonywanie wypłat do oddziału banku. W 2011 r. przesunięto inną pracownicę Gminy na stanowisko głównej księgowej w Zakładzie Gospodarki Komunalnej, a na jej miejsce zatrudniono nowego pracownika.
Powódka do SR wniosła o przywrócenie do pracy w Gminie S. i zapłatę wynagrodzenia za czas pozostawania bez pracy. SR uwzględnił powództwo. Stwierdził, że pomimo trudnej sytuacji finansowej, pozwana Gmina zatrudniała nowych pracowników. SR zważył, że w Gminie pracuje wielu pracowników, którzy nie mają wykształcenia kierunkowego. Z kolei specyfika pracy w Gminie pozwala na dzielenie pomiędzy pracowników obowiązków. W ocenie SR twierdzenia pozwanej, że nie było możliwości przesunięcia powódki na inne stanowisko nie było zgodne z rzeczywistością, gdyż dokonano przesunięć kadrowych i zatrudniono nowe osoby. Pozwana zwolniła pracownicę, która ze względu na wiek będzie miała nikłe szanse na znalezienie pracy na lokalnym rynku, a zatrudniła osoby młode, które są atrakcyjniejszymi kandydatami dla potencjalnych pracodawców. Zdaniem SR zasadność wypowiedzenia umowy o pracę powinno być oceniane nie tylko z uwzględnieniem potrzeb pracodawcy, ale również z poszanowaniem interesów pracownika.
Pozwana złożyła apelację, która została oddalona. Następnie wniosła skargę kasacyjną do SN. Po jej rozpoznaniu SN uchylił zaskarżony wyrok i przekazał sprawę SO do ponownego rozpoznania. W uzasadnieniu SN wskazał na ugruntowany pogląd, zgodnie z którym likwidacja stanowiska pracy w ramach rzeczywistych zmian organizacyjnych, polegających na zmniejszeniu zatrudnienia stanowi przyczynę wypowiedzenia stosunku pracy. Nadto K.p. nie uzależnia możliwości wypowiedzenia umowy o pracę od zaoferowania zwalnianemu pracownikowi innej pracy, odpowiedniej do jego kwalifikacji. SN wskazał, że nietrafne jest stanowisko SO, że likwidacja stanowiska pracy nie uzasadnia wypowiedzenia umowy o pracę, jeżeli pracodawca ma możliwość dalszego zatrudnienia pracownika. SO uznał bowiem, że skoro obowiązki powódki są nadal wykonywane w Gminie, to możliwe jest dalsze kontynuowanie jej zatrudnienia. Zdaniem SN pracodawca ma prawo do zmniejszenia liczby pracowników poprzez likwidację stanowisk i innego rozdziału zadań w celu bardziej racjonalnego ich wykonywania i zmniejszenia kosztów.
Katarzyna Matuszczak
aplikant radcowski