W sprawach frankowych powstał spór dotyczący wzajemności umowy kredytu. Ma to ogromy wpływ na sytuację frankowiczów spierających się z bankami. Wpływa to bowiem na możliwość powołania się przez Bank na prawo zatrzymania. Dotychczasowe stanowisko sądów jest rozbieżne w tej kwestii, z jednej strony pojawiają się zdania że umowa kredytu jest umową wzajemną, a z drugiej, że nie.
Na przykład w Wyroku Sądu Apelacyjnego w Warszawie, z dnia 15.12.2021r, sygn. akt: I ACa 299/21: „Wobec nieważności umowy, znajdują do niej zastosowanie przepisy kodeksu cywilnego o skutkach wykonania i niewykonania zobowiązań z umów wzajemnych (art. 487 k.c. i nast.)” .
Z drugiej strony, w wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 25.10.2021r., sygn. akt: II C 597/18 „Definicja umowy kredytu wskazuje, że jest to czynność prawna konsensualna, dwustronnie zobowiązująca, odpłatna, ale nie wzajemna”.
W związku z wątpliwościami dotyczącymi wzajemnego charakteru umowy, Rzecznik Finansowy zwrócił się do SN z pytaniem, czy umowa o kredyt bankowy jest umową wzajemną czy też umową dwustronnie zobowiązującą, ale nie wzajemną. Dnia 6 października 2023r., rozpatrując pytanie Rzecznika Finansowego, SN wydał postanowienie, w którym zwrócił się do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z pytaniem:
„Czy art. 6 ust. 1 i art. 7 ust. 1 dyrektywy Rady 93/13/EWG z dnia 5 kwietnia 1993 r. w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich (Dz. Urz. UE L 95, s. 29) należy interpretować w ten sposób, że w razie niemożności dalszego obowiązywania umowy kredytu jako umowy wzajemnej, po wyeliminowaniu z niej nieuczciwych warunków, nie stoją one na przeszkodzie stosowaniu, względnie nie ograniczają stosowania przepisów prawa krajowego, takich jak art. 496 w związku z art. 497 k.c. (prawo zatrzymania – ius retentionis), zezwalających sądowi – na skutek podniesienia zarzutu przez pozwaną instytucję kredytową w postępowaniu z powództwa konsumenta – na zastrzeżenie w wyroku uwzględniającym roszczenie restytucyjne konsumenta o zwrot kwoty zapłaconej w wykonaniu nieważnej umowy kredytu, że spełnienie tego świadczenia przez instytucję kredytową nastąpi wtedy, gdy konsument zaofiaruje zwrot kapitału wypłaconego z tytułu wykonania tej umowy albo zabezpieczy spełnienie tego świadczenia?”
SN nie odpowiedział jeszcze więc na zadane mu pytanie. Zdecydował się bowiem najpierw zwrócić do TSUE. W naszym porządku prawnym w przypadku umów wzajemnych możliwe jest stosowanie prawa zatrzymania. Jednakże SN powziął wątpliwość, czy stosowanie prawa zatrzymania do nieważnych umów z konsumentami jest zgodne z dyrektywą unijną. W związku z tym, SN wystąpił z pytaniem, czy przepisy prawa UE nie stoją na przeszkodzie temu by w przypadku niemożności dalszego obowiązywania umowy o kredyt frankowy (jeżeli by uznać, że umowa o kredyt jest umowa wzajemną) stosować prawo zatrzymania.