VAT: Wyrok NSA z dnia 9 maja 2014 r., sygn. akt I FSK 841/13.
Podatnicy VAT, którzy wystawiają się na targach poza terytorium RP, co rusz muszą się zmierzyć z dylematem dotyczącym miejsca opodatkowania. Przypomnijmy, że na gruncie ustawy o podatku od towarów i usług (dalej: VatU) obowiązuje – co do zasady – reguła ogólna wyrażona w art. 28b VatU. Przepis ten mówi, iż miejscem świadczenia usług w przypadku świadczenia usług na rzecz podatnika jest miejsce, w którym podatnik będący usługobiorcą posiada siedzibę działalności gospodarczej (…).
Wstęp na targi
Od tej zasady jest szereg wyjątków. Jeden z nich dotyczy m.in. kwestii związanej z uczestnictwem w imprezie targowej. Chodzi o art. 28 VatU, który wprost odnosi się do targów i wystaw. Mówi on, że miejscem świadczenia usług wstępu na imprezy takie jak targi czy wystawy oraz usług pomocniczych do usług wstępu – jest miejsce, w którym ta działalność faktycznie jest świadczona. W zasadzie zostało zaakceptowane przez praktyką i orzecznictwo, że przepis ten odnosi się wyłącznie do przypadku, gdy dany podmiot biernie uczestniczy w imprezie targowej. Jeżeli więc polski podatnik VAT uczestniczy w imprezie targowej, która odbywa się np. w Niemczech, wówczas nie rozpoznaje u siebie importu usług. Oznacza, to faktu nabycia tej usługi nie wykazuje w składanej deklaracji VAT-7.
Usługi związane z nieruchomościami
Nasza ustawa w art. 28e stanowi, iż miejscem świadczenia usług związanych z nieruchomościami, w tym usług świadczonych przez rzeczoznawców, pośredników w obrocie nieruchomościami, usług zakwaterowania w hotelach lub obiektach o podobnej funkcji, takich jak ośrodki wczasowe lub miejsca przeznaczone do użytku jako kempingi, użytkowania i używania nieruchomości oraz usług przygotowywania i koordynowania prac budowlanych, takich jak usługi architektów i nadzoru budowlanego, jest miejsce położenia nieruchomości.
Powyższy przepis jest zatem kolejnym wyjątkiem od zasady ogólnej wyrażonej w art. 28b VatU. Jego odpowiednikiem – co do zasady – jest art. 45 Dyrektyw 2006/112/WE.
Jak zatem w świetle powyższych regulacji należy potraktować taki usługi jak najem powierzchni wystawienniczej ? Czy polski podatnik VAT, który „wystawia” się np. w Dubaju i w związku z tym nabywa usługę najmu określonej powierzchni wystawienniczej, ma obowiązek rozpoznać import usług ? Zdrowy rozsądek i literalna wykładnia art. 28e VatU – wydają się podpowiadać, że o imporcie usług nie ma mowy. Mamy bowiem do czynienia ze ściśle określoną częścią, ściśle określonej nieruchomości. Także orzecznictwo organów podatkowych wydaje się podzielać taką wykładnię, choć jednak nie zawsze.
Najem powierzchni targowej to nie jest usługa związana z nieruchomościami
Rozważając powyższy dylemat warto jednak odnotować jeden z ostatnich wyroków NSA. Chodzi o wyrok z dnia 9 maja 2014 r., sygn. akt I FSK 841/13. W wyroku tym NSA stanowczo opowiedział się za tezą, iż do usługi wynajmu powierzchni targowej należy stosować regułę ogólną (art. 28b VAtU), a nie regułę szczególną określoną w art. 28e ustawy podatkowej.
NSA uzasadniając swoje stanowisko, w znacznej mierze oparł się na wyrokach TSUE, tj. wyrok z dn. 9 marca 2006 r. (C-114/05, sprawa Gilian Beach Ltd) oraz z dn. 27.10.2011 r. (C-530/09).
Nawiązując do tych wyroków NSA stwierdził m.in., że najem powierzchni wystawienniczej „nie jest celem samym w sobie”. Jak wskazał Sąd taka usługa dla nabywcy jest tylko jednym z elementów szerszej usługi. Użyto wręcz sformułowania, że mamy do czynienia tutaj z „kompleksową usługą udziału w targach”.
Błędne stanowisko
Nie podzielam takiego podejścia do wykładni art. 45 Dyrektywy oraz art. 28e VatU. Nie uważam, iż cel, w jakim podatnik VAT nabywa usługę najmu powierzchni wystawienniczej powinien mieć tutaj jakiekolwiek znaczenie. Nie uważam też, aby istniało jakiekolwiek uzasadnienia to tego, aby uciekać się tutaj do zagadnienia usługi kompleksowej. Jeżeli podatnik ma w hali wystawienniczej np. w Dubaju, wynajętą określoną powierzchnię, co do której w zasadzie może swobodnie dysponować w trakcie targów – to brak podstaw, aby sięgać do celu, który spowodował, że podatnik postanowił udać się na targi. Czy jeżeli podatnik udał się na te targi np. korzystając z autostrady do Berlina, to opłata autostradowa też jest częścią „kompleksowej usługi udziału w targach” ?